Fortyfikacje Kępy Fortecznej

   Północną granicę twierdzy stanowił skraj Kępy Fortecznej, górujący nad podmokłą doliną Osy. Rodzaj śródszańca stanowiła stara cytadela. Pierścień fortów rozmieszczono kordonowo na stokach wzniesienia.
   Na obrzeżach Kępy Fortecznej wybudowano w latach 1896-98 fort Tarpno dla ochrony strategicznego rozwidlenia dróg do Malborka i Olsztyna, ze schronem piechoty zabezpieczonym potężnym 3-metrowym sklepieniem betonowym. W wale umieszczono jednokomorową wartownię dla 12 żołnierzy. W 1914 roku wybudowano jeszcze w wał 3 wartownie ze sklepieniem wzmocnionym blachą falistą.
   W latach 1900-1902 wzniesiono fort Świerkocin i fort Nowa Wieś, o nieco słabszej budowie schronów piechoty. Grubość betonowo-żelbetonowych ścian wynosiła 1,75 m. W każdym z tych fortów zbudowano po 4 wartownie (w tym po 3 o sklepieniach wzmocnionych przeciwodpryskową blachą falistą).
   Na skarpie wiślanej na północ od cytadeli usytuowano Baterię Północną, o budowie ziemnej. Jedynie wnęki amunicyjne i schrony dla obsługi dział były wykonane z betonu (o słabej, 10-centymetrowej ścianie). Baterii towarzyszył potężny schron amunicyjny, 2-komorowy. Dzieło było przeznaczone dla 6 dział kalibru 100 mm. Stanowiło bezpośrednią ochronę linii Wisły.
   Na północ od baterii, na wyniosłym cyplu Kępy Fortecznej wzniesiono wreszcie w 1900 roku fort Parski składający się z małego fortu piechoty i towarzyszącego małego schronu otoczonego ziemnym nasypem. Grubość żelbetonowo-betonowych stropów wynosiła 1,75 m.

Fort Tarpno: dobrze zachowany. Dojście od ulicy Klonowej. Dostępny do zwiedzania. Schron główny kompletny (bez drzwi, okiennic itp). Fasada tynkowana z ładnym boniowaniem wokół otworów wejściowych i okiennych. Zachowane ocembrowanie studni. Ściany wybiałkowane. W wale głównym 4 wartownie z zachowanymi sklepieniami z blacy falistej. Dobrze zachowana krata forteczna i obwałowania.

Fort Świerkocin: dojście od Nowej Wsi. W dobrym stanie schron główny (pomieszczenia częściowo zamknięte) i obwałowania. Charakterystycznym elementem jest wał zaplecza w postaci krótkich, owalnych odcinków obwałowań. W wale głównym 4 wartownie, w tym 3 o zachowanym wzmocnieniu sklepienia blachą falistą. 

Fort Nowa Wieś: dojście od Nowej Wsi, dostępny do zwiedzania. Dobrze zachowane obwałowania (wał zaplecza jak w forcie Świerkocin) i 4 wartownie (w tym 3 z przeciwodpryskową blachą falistą na sklepieniu). Schron główny częściowo zdewastowany. W maszynowni podstawa do agregatu dieslowskiego. Na ścianach kilka napisów w języku niemieckim. Pomieszczenia i dziedziniec częściowo zamienione w wysypisko śmieci. 

Fort Parski: dojście od wsi Parski stromą drogą z serpentynami lub od Nowej Wsi rokadą forteczną. Fort jest dostępny do zwiedzania. Schron główny bardzo dobrze zachowany, bez drzwi, okiennic. Ściany wybiałkowane. W wale 3 wartownie, przeważnie z usuniętą ze stropu blachą falistą. Nieco na wschód usytuowany mniejszy schron: dobrze zachowany, zamknięty (magazyn płodów rolnych). W otaczającym wale wartownia z zachowanym stropem wzmocnionym blachą falistą. 

Bateria Północna: dojście od wsi Parski lub od cytadeli. Bateria w bardzo dobrym stanie, kompletne obwałowania. W poprzecznicach ruiny betonowych schronów dla obsługi. Na prawym skrzydle baterii w dobrym stanie 2 komorowy schron amunicyjny. Na przedpolu baterii, połączony z nią półkolistym w planie okopem - schron obserwacyjny z 3 otworami obserwacyjnymi. Na wschód od drogi do Parsk zachowane polowe stanowiska artylerii. Na zapolu schron obserwacyjny o konstrukcji ceglano-betonowej z ruinami wieży i 3 otworami obserwacyjnymi.

powrót